Sofya ilginç bir şehir. Soğuk ama bir o kadar sıcak. Zengin ama bir o kadar fakir. Bulgar kültürü hakim ama bir o kadar farklı insana rastlıyorsunuz. Ortodoksluğun derin izlerini taşırken kardelen çiçekleri gibi aradan sıyrılan Müslüman eserleri kozmopolit bir imparatorluğun derin izlerinin silinmesine izin vermiyor bu şehirde.

Komünizm zamanından kalma binalar tekdüzeliğin acı çığlıklarını yansıtırken yüzyılların eseri binalar bir nehir gibi akıp giden zamanın huzurlu sesini çınlatıyor kulaklarda. Yeni yetme ‘ataşe militer’ Mustafa Kemal’in balolarda boy gösterdiği binaların arasından geçerken yitip giden bir tarihi yaşarmışcasına zaman denilen nehirin akıntılarında buluyorsunuz kendinizi.

Etkilenmiş göründüğümü düşündüğünüzü biliyorum. Sofya’daki yaşamın her zaman garip çelişkileri içerdiğini duymuştum ama beni asıl etkileyen bu durumu gözlerimle görmek oldu. Bir tarafta para denizinde yüzdükleri her halinden belli bizim ‘Kurtlar Vadisi’ndeki mafya bozuntularını aratmayan tipler, diğer tarafta 1 levaya muhtaç sokaklarda çöp toplayan insanlar bu şehrin yaşadığı sosyal adaletsizliği düşündürtüyor insana. Kapitalizm adeta komünist dönemlerden intikam alırcasına çullanmış sıradan insanların üzerine. Göç edemeyen bir çok kişi düşük maaşlarla hayatını idame ettirmeye çalışırken, Avrupa Birliği’ne bağlanan umutlar tükeniyor gibi. Bulgar, Bulgarlığını Avrupalılığın gerisine atamıyor asla. Yolsuzlukların önü alınamadığı için AB yardım fonlarını kesmiş. Ülke Haziran ayında seçime gidiyor ama sokaktaki insanın pek umudu yok değişimden yana.

Dedik ya Bulgar Bulgarlığını her şeyin önünde tutuyor diye. Sofya’yı inadına Bulgar sayanlar tarihi unutturmak için var güçleriyle çalışıyorlar hala. Türkler iktidar ortağı ama en ufak bir olumsuzlukta hemen günah keçisi ilan ediliveriyorlar. Ülkenin pek düzelmeyen durumundan Hak ve Özgürlükler Hareketi’ni (HÖH) sorumlu tutanlar bile var. Şehrin entelektüel hayatına ve kültürel zenginliğine olan hayranlığım had safhadayken gördüğüm bir karikatür beni şoke etti. Usulünce anlatayım. Sanat galerilerinden birinin kapısında asılı kocaman karikatürde Başbakan Stanişev, Ahmet Doğan’ın kucağına oturmuş ve önünde de Kral. Karikatür tamamen pornografik bir çizim ve üstelik ‘ayın en iyi karikatürü’ gibisinden bir liyakat bile almış. Entelektüel çevrelerde bile durumun özeti bu. Türkler, her ne kadar boy boy demokrasi gelmiş olsa da ülkeye, uçurumun kenarındalar her zaman. Milliyetçilik ciddi anlamda yükselişte. Bunda, sosyal adaletsizliğin çok etkisi var. Ülkedeki farklı etnik gruplar da, en başta Türkler, haliyle yükselen milliyetçiliğin hedef tahtasının tam ortasında.

Avrupa Birliği’ne girmiş olsa da, demokrasinin nimetlerinden faydalanmaya başlamış olsa da Bulgaristan bir garip ülke. Balkanların dengesizliğini burada çok yakından hissediyorsunuz ve hiçbir şeyin garantisinin olmadığı izlenimine kapılıyorsunuz Sofya’nın sokaklarında yürürken. Konjonktürel bir değişim Bulgaristan’ı da anında bir değişime sürükleyebilir. Nazi artığı ATAKAcılar arabalarının arkasında kocaman yazılarla rahatlıkla dolaşıyor sokaklarda. Parti binasındaki kalabalık düşmanlık tohumlarını ekenlerin yüzündeki sahte güveni o kadar iyi gösteriyor ki, savaşmadan zafer kazananların ukala homurtularını duyar gibisiniz.

Kafamda bir çok soru işaretiyle ayrılıyorum Sofya’dan. Bulgaristan göçmeni bir çok arkadaşım AB’ye giren ülkenin geleceğinden umutla bahsetmişti bana. İtiraf etmeliyim ki, o umudu Sofya’da göremedim. Bulgaristan güvensiz bir ülke ve her an her şey olabilir burada. Tek değişmeyen tarihi doku ve tek huzur veren de düşüncesizce dolaşmak o tarihin içinde. Komünizm, faşizm veyahut her türlü ‘-izm’i bir kenara bırakmadan da keyfi çıkmaz sanırım bu şehrin. Bir acayip zor şehirden umutlarımı koruyarak ayrılmadan da edemiyorum yine. Umutlarımız olmadan yaşamak neye benzerde ki zaten?